کتاب امر به معروف و نهی از منکر - جلسه 028 - 98/11/27

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 

کتاب امر به معروف و نهی از منکر - جلسه 028 - 98/11/27

موضوع: نهی از منکر در مقدمات حرام بحث در مسأله ی پانزدهم است که در مورد مقدمات حرام می باشد و آن اینکه نهی از منکر آیا شامل مقدمات حرام می شود یا نه.

موضوع: نهی از منکر در مقدمات حرام

بحث در مسأله ی پانزدهم است که در مورد مقدمات حرام می باشد و آن اینکه نهی از منکر آیا شامل مقدمات حرام می شود یا نه.

یک حالت این است که این مقدمه به ذی المقدمه می رسد و فرد هم قصد ایصال به ذی المقدمه را دارد یعنی اگر شراب می سازد برای این است که آن را بنوشد و می دانیم که اگر او را رها کنیم آن را می نوشد. امام قدس سره در این قسم قائل است که نهی از منکر واجب است و مقدمه هم علاوه بر ذی المقدمه منکر می باشد.

صورت دوم این است که یقین داریم مقدمه موصله نیست و به ذی المقدمه نمی رسد. در اینجا نهی از مقدمه لازم نیست زیرا منکری وجود ندارد.

صورت سوم صورت شک است که آیا مقدمه موصله است یا نه. امام قدس سره در این قسم، اصل عدم جاری می کند زیرا موضوع آن ثابت نیست.

ما گفتیم در باب وجوب مقدمه چندین قول است ولی آن قولی که ما و جمعی از محققین قبول کرده ایم این است که مقدمه ای حرام است که موصله باشد. یعنی می دانیم مقدماتی هست و این مقدمات به ذی المقدمه می رسند در اینجا اگر شارع ذی المقدمه را می خواهد مقدمات موصله را نیز می خواهد و اگر از ذی المقدمه متنفر باشد از مقدمات هم بیزار است و عقلا بین این دو تلازم وجود دارد. نمی شود شخص حکیم چیزی را بخواهد ولی آنچه ملازمه با آن دارد و موجب رسیدن به آن است را نخواهد.

البته بعضی علاوه بر موصله بودن مقدمه قصد ایصال را هم شرط می کنند ولی ما آن را شرط نمی دانیم. اگر مقدمات به حرام که ذی المقدمه است منتهی شود حرام است چه قصد ایصال داشته باشد یا نه.

در اینجا این سؤال مطرح می شود که مراد از منکر، مقدمه است یا ذی المقدمه یا هر دو.

پاسخ این است که بعید نیست بگوییم هر دو را شامل می شود زیرا کسی که شراب می سازد تا آن را بنوشد عمل منکری را انجام می دهد زیرا این مقدمه، موصله است و شراب خوردن اگر جلویش را نگیرند آن هم منکر است و از هر دو نهی شده است.

حال به سراغ سه بخش مذکور در کلام امام قدس سره می رویم.

اگر علم داریم که مقدمه موصله است این مقدمه منکر می باشد و نهی از منکر آن را می گیرد. بله این منکر در اینجا تبعی است.

اگر علم به عدم ایصال داریم، منکری وجود ندارد در نتیجه نهی از منکر این مورد را شامل نمی شود.

اما صورت سوم که صورت شک است نیز مجرای برائت است.

در اینجا بعضی حرمت مقدمه را از راه موصله بودن وارد نشده اند بلکه از راه تجری وارد شدند و گفته اند: کسی که مقدمه ی حرامی را به قصد ایصال انجام دهد حتی اگر موصله نباشد این کار نوعی جرأت بر مولی است و تجری بر مولی حرام است.

بحث تجری بحثی اصولی است و مراد از آن این است که کسی قصد حرام از مقدمه کرده ولی ذی المقدمه حاصل نشده است.

ما در بحث تجری گفتیم: دلیلی بر حرمت آن وجود ندارد. فردی که تجری می کند هرچند قصد قانون شکنی دارد ولی در واقع قانون شکنی نکرده است.

در اینجا نکته ای وجود دارد که موجب اشتباه بعضی شده است و آن اینکه گاه فردی می گوید که من به خاطر جرأت بر مولی این مقدمه ی حرام را مرتکب می شوم. این تجری نه تنها حرام است بلکه گاه ممکن است منجر به کفر شود. مراد ما از تجری آن است که فرد با انجام دادن آن قصد هتک مولی را نداشته باشد بلکه به سبب غلبه ی هوای نفس آن را مرتکب شود.

بنا بر این ما انجام مقدمات حرام را در یک قسم از سه قسم مذکور در کلام امام قدس سره حرام می دانیم.

البته در روایتی از رسول خدا (ص) نقل شده است که ایشان ده گروه را در شرب خمر لعنت فرموده است. این شاید به سبب اهمیت حرمت شرب خمر بوده است و یا از باب اعانت بر اثم.

 

(مسألة 16): لو همّ شخص بإتيان محرّم و شكّ في قدرته عليه، (مثلا کسی تصمیم دارد از مغازه ی مشروب فروشی شراب تهیه کند ولی نمی دانیم مغازه ی مزبور باز است یا بسته) فالظاهر عدم وجوب نهيه. نعم لو قلنا بأنّ عزم المعصية حرام يجب النهي عن ذلك.[1]

این مسأله در مورد نیّت حرام بدون عمل حرام است و ان شاء الله در جلسه ی آینده آن را بحث خواهیم کرد.

 


                        

پی نوشت:
                      
    
تاریخ انتشار: « 1398/11/26 »
فهرست نظرات
*متن
*کد امنیتی http://makarem.ir
تعداد بازدیدکنندگان : 5433