سوزاندن و قطع درختان سبز [محیط زیست ]

پرسش : آیا سوزاندن و قطع درختی که سرسبز است، موجب ضمان و گناه است؟

پاسخ : این کار نوعی انحراف و کار حرامی است مگر اینکه ضرورت داشته باشد. و در صورتی که متعلق به دیگران باشد ضمان دارد.

ریختن زباله به داخل جوی آب [محیط زیست ]

پرسش : ریختن اجناس زائد (میوه هاى فاسد، کارتن، بسته ها، و مانند آن) به داخل جوى آب چه حکمى دارد؟

پاسخ : ریختن آنها در جوى آب، و آنچه باعث اذیّت و آزار و ضررِ و زیان مردم مى شود، جایز نیست، و بهتر است در مکان هایى که معمولا براى آن کار در نظر گرفته شده ریخته شود.

استفاده از سمومی که برای طبیعت مضر است [محیط زیست ]

پرسش : بنابر نظر مبارک، استفاده از بعضى سموم شیمیایى که موجب مرگ جانداران مفید یا بى ضرر طبیعت مى شود، چه صورتى دارد؟

پاسخ : استفاده از هر چیزى که حیات جانداران مفید و بى خطر را به خطر بیندازد اشکال دارد.

نحوه جبران خسارت صنایع به محیط زیست [محیط زیست ]

پرسش : صنایعی که مدتها بدون اطلاع کسی عوامل آلوده کردن محیط زندگی انسانها را فراهم آورده اند چگونه بریءالذمه می شوند؟

پاسخ : سزاوار است از طرق ممکن، براى پاک کردن آلودگیها به مقدارى که موجبات آن را فراهم ساخته اند، تلاش کنند.

عید نوروز از منظر معظم له [مناسبت ها]

پرسش : نظر معظّم له در مورد برپایی مراسم عید نوروز چیست؟

پاسخ : اوّلاً: در برخی روایات نوروز را عید مذهبی دانسته اند که حوادث تاریخی مطلوب و یا پیروزی هایی در آن واقع شده؛ ولی با توجّه به این که اعتبار این روایات ثابت نیست نمی توان نوروز را به عنوان عید مذهبی در نظر گرفت امّا عید ملّی ایرانیان و بعضی کشورهای اسلامی دیگر است. مانند بسیاری از اعیاد که در میان اقوام جهان مرسوم است و بدعت هم محسوب نمی شود و اساس این عید ملّی آغاز بهار است که تحوّل مهمّی در عالم طبیعت و موجودات به وجود می آید. ثانیاً: به موازات این عید سنّت های حسنه و کارهای پسندیده ای از جمله دعا و توجّه به خداوند در آغاز سال، صله رحم، کنار گذاشتن کدورت ها، نظافت، مسافرت و تجدید قوا برای انجام کار بهتر، کمک به نیازمندان در هفته احسان و مانند آن انجام می شود که آثار مثبتی دارد و از نظر اسلام مطلوب است. ولی باید از آمیخته شدن این امور مثبت با خرافات و گناهان خودداری کرد؛ از جمله شب چهارشنبه سوری است که هیچ مدرکی برای آن نیست و تفاوتی با سایر چهارشنبه ها ندارد و ضایعات فراوانی هر سال در آن ایجاد می شود از جمله نقص در بدن یا آسیب رسیدن به بیماران قلبی و عصبی و زنان باردار، که نمی توان این ها را نادیده گرفت و گفت این مراسم جزء آداب نیاکان است، چرا که مصداق سخن مشرکان در آیه شریفه «وَ كَذلِكَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ في‏ قَرْيَةٍ مِنْ نَذيرٍ إِلاَّ قالَ مُتْرَفُوها إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلى‏ أُمَّةٍ وَ إِنَّا عَلى‏ آثارِهِمْ مُقْتَدُون‏» زخرف/23 خواهد شد. و پریدن از روی آتش و تبادل سرخی و زردی و امثال آن قطعاً از خرافات می باشد. همچنین روز سیزدهم فروردین که می تواند آثار مثبتی از جمله گردش در طبیعت و دیدن آثار عظیم خلقت خداوند و تفریح سالم داشته باشد و نباید آن را با خرافاتی از جمله نحس دانستن آن و پایمال کردن زراعت مردم به این بهانه و ارتکاب گناهان آلوده کرد. با توجّه به نکات فوق باید اعتدال را در مورد این عید در نظر گرفت؛ از طرفی نباید آن را به طور کامل نفی کرد زیرا آثار مثبت فراوانی دارد و نه هر چیز را که به نام عید نوروز انجام می شود پذیرفت « وَ كَذلِكَ جَعَلْناكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاس‏» بقره/143 .

غسل روز عيد نوروز [غسل های مستحب ]

پرسش : انجام غسل در روز عید نوروز چه حکمی دارد؟

پاسخ : در روایتی غسل نوروز آمده است و می توانند در روز عید نوروز به قصد ثواب و رجاء غسل انجام بدهند ولی احتیاط آن است که برای نماز به آن غسل اکتفا نکنند.

سفره هفت سین [مناسبت ها]

پرسش : آیا چیدن سفره هفت سین جایز است؟

پاسخ : این مراسم جزء تشریفات عید است البته مدرکی ندارد و ضرری هم به جائی نمی¬زند پس استفاده از آن اشکالی ندارد.

معاشرت با فرد خودباخته فکری و عملی [وجوب امر به معروف و نهی از منکر]

پرسش : آيا با شخصى كه خودباختگى فكرى و عملى «مانند پوشيدن البسه غربى ورَپى و مانند آن» دارد مى‌توان برخورد كرد، يا با او معاشرت نمود، يا با او ازدواج كرد؟

پاسخ : از آنچه موجب ترويج فرهنگ فاسد غربى مى‌شود بايد پرهيز كرد، مگر اين‌كه انسان بتواند چنين افرادى را توجيه كند.

محدوده استفاده مهمان از اموال صاحبخانه [احکام معاشرت و صله رحم]

پرسش : آیا می توان از خانه عمو و عمه بدون اجازه چیزی بخوریم ؟ تا چه حدی اشکال ندارد؟

پاسخ : استفاده به مقدار معمولی به دور از افراط و تفریط و در صورتی که علم به عدم رضایت صاحبخانه نباشد اشکال ندارد .

عیادت از فامیل بی نماز و شارب الخمر [احکام معاشرت و صله رحم]

پرسش : عیادت از فرد بی نماز (که نسبت فامیلی دارد ) و شارب الخمر ( و یا فروشنده آن است ) چه حکمی دارد؟

پاسخ : اگر تایید کار او محسوب نشود اشکال ندارد و در هر حال با زبان خوب او را ارشاد کند.

برگزاری مراسم چهارشنبه سوری [مناسبت ها]

پرسش : برگزاری مراسم چهارشنبه سوری چه حکمی دارد؟

پاسخ : چهارشنبه سوری از خرافات است و چنانچه برخی اعمال موجب آزار و اذیت دیگران شود حرام است.

آتش بازی در چهارشنبه سوری [مناسبت ها]

پرسش : با توجه به عدم مشروعیّت مراسم چهارشنبه سوری، آیا پریدن از روی آتش و فقط شادی و سرگرمی در این شب اشکال دارد؟ آیا نظر شما در مورد عدم اعتبار مراسم چهارشنبه سوری، فقط معطوف به مسائل خرافی و ضرر و زیان آن می باشد؟

پاسخ : بسیاری از خرافات منتهی به شرک می شود زیرا بعضی در انجام این مراسم معتقد بودند آتش زردی آنها را می گیرد و سلامتی به آن می دهد که این عقیده مساله توحید افعالی را زیر سوال می برد البته اینکه شما در چنین مراسمی شب خوشی داشته باشید و با دوستان و خویشان خود شاد باشید کسی مخالف آن نیست اما انجام آن مسائل خرافی و خطرناک است که با آن باید مخالفت کرد.

استفاده از مواد محترقه در چهارشنبه سوری [مناسبت ها]

پرسش : استفاده از مواد محترقه در چهارشنبه سوری چه حکمی دارد؟

پاسخ : این کار خلاف عقل و شرع است.

صله رحم در صورت ناراحتی بستگان [احکام معاشرت و صله رحم]

پرسش : در برخی موارد صله رحم نه تنها موجب شادمانی برخی از بستگان نمی گردد، بلکه موجب ناخرسندی آنان نیز می گردد و در مواردی این ناخرسندی را (حتّی برای یک بار رفت و آمد در سال) با صراحت بیان می نمایند؛ در این گونه موارد تکلیف چیست؟

پاسخ : اگر بدانید یا اظهار کنند که مایه ناراحتی است می توانید قطع کنید ولی اگر به وسیله تلفن یا مانند اینها ناراحت نشوند می توانید از این طرق صله رحم را بجا آورید.

ترک صله رحم به خاطر هتک حرمت [احکام معاشرت و صله رحم]

پرسش : آیا صله رحم هم مشمول قاعده «لا حرج» و «لا ضرر» مى شود؟ مثلا اگر صله رحم با شخصى، مایه هتک آبرو یا آزار انسان گردد، آیا ترک آن جایز است؟

پاسخ : آرى، در مواردى که ضرر یا مشقّت مهمّى باشد، استثنا مى شود.

صله رحم با کافر [احکام معاشرت و صله رحم]

پرسش : صله رحمی که کافر است واجب است یا حرام؟

پاسخ : در صورتی که سبب تقویت کفر نشود اشکال ندارد و به مقدار واجب آن ترک نشود.

قطع صله رحم به خاطر امر به معروف و نهی از منکر [نحوه امر به معروف و نهی از منکر ]

پرسش : دین اسلام صله ی رحم را واجب کرده اما مواردی است که اقوام موازین شرعی را رعایت نمی کنند، آیا ما می توانیم برای این که امر به معروف و نهی از منکر نماییم، ارتباط خود را با آنها قطع نماییم و این واجب را انجام ندهیم؟

پاسخ : هرگاه ادامه رابطه با آنها مفسده داشته باشد و يا ترك آن موجب نهى از منكر آنان شود مى‌توان موقّتآ آن را ترك كرد. در غير اين دو صورت، بايد در حدّ واجب صله رحم كرد، و در عين حال امر به معروف و نهى از منكر با زبان خوش فراموش نشود.

صله رحم با بستگان گناهکار [احکام معاشرت و صله رحم]

پرسش : اگر فردی از بستگان، اهل گناه باشد صله رحم با او چه حکمی دارد؟

پاسخ : هرگاه ادامه رابطه با آنها مفسده داشته باشد و یا ترک آن موجب نهی از منکر آنان شود می‌توان موقّتاً آن را ترک کرد. در غیر این دو صورت، باید در حدّ واجب صله رحم کرد، و در عین حال امر به معروف و نهی از منکر با زبان خوش فراموش نشود.

مصادیق رحم در احکام صله رحم [احکام معاشرت و صله رحم]

پرسش : لطفاً بفرمایید که رحم شخص چه کسانی هستند که صله رحم در مورد آن ها واجب است؟

پاسخ : از مصادیق رحم می توان از افرادی مانند پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ، برادر، خواهر، عمه، عمو، دایی، خاله و فرزندان آن ها و ... نام برد.

معیار صله ارحام [احکام معاشرت و صله رحم]

پرسش : آیا صله رحم که در اسلام بر آن تأکید شده است، بر اساس روایات دارای معیار خاصّی می باشد؟ اگر کسی با نتیجه خواهر و یا برادرم و یا خاله و غیره قطع ارتباط کند، قاطع رحم محسوب مى شود؟

پاسخ : معیار صله رحم، داشتن ارتباط و پیوند با آن ها در حدّ متعارف و معمول است؛ البتّه هر قدر خویشاوندى نزدیکتر باشد رابطه باید بیشتر باشد.

حداقل وظیفه افراد برای صله رحم [احکام معاشرت و صله رحم]

پرسش : حداقل وظیفه افراد برای صله رحم چقدر است؟

پاسخ : حدّاقل صله رحم آن است که در عرف گفته شود: «فلان کس با خویشاوندانش ارتباط دارد» و اگر طورى رفتار کند که بگویند: «قطع رابطه کرده» قطع رحم محسوب مى شود و بستگان در این رابطه با هم متفاوت هستند: نسبت به پدر و مادر، فرزند، برادر و خواهر توجه بیشتری باید کرد و نسبت به ارحام دور توجه مختصر کافی است.

پیوند زدن شاخه غصبی به درخت خود [مالک منافع مال غصبی ]

پرسش : اگر فردى، شاخه اى غصبى را به درخت خود پیوند زند، مالک میوه آن درخت، که از این شاخه پیوندى غصبى به دست مى آید چه کسى است؟

پاسخ : باید قیمت آن شاخه را به صاحبش برگرداند و ثمره تعلّق به صاحب درخت دارد.

جابجا کردن درخت وقفی [سایر موقوفات ]

پرسش : اگر کسی درخت وقفی را بدون اجازه واقف از جا بکند و در محل دیگری بنشاند؛ در حال حاضر وظیفه او چیست؟

پاسخ : در صورت امکان باید برگرداند و اگر امکان ندارد باید از آن نگهداری کند و درآمد آن را در مورد وقف هزینه نماید.

ایجاد مزاحمت درخت وقفی برای دیگران [سایر موقوفات ]

پرسش : درختی که سایه اش وقف شده و الان برای زمین کشاورزی همسایه مانع کشت است حکمش چیست؟

پاسخ : آن قسمتی از درخت که وارد زمین همسایه شده است باید حذف شود یا رضایت همسایه جلب شود.

تکلیف درختی که از ریشه درخت وقفی رشد و نمو کرده [سایر موقوفات ]

پرسش : در صورتی که ریشه درخت وقفی در باغ همسایه تبديل به درخت شده باشد،درخت ،ميوه و سایر منافع آن متعلق به چه کسی است؟ و اگرمزاحم بود مي توان آن را قطع کرد؟

پاسخ : در صورت مزاحمت قطع می شود واگر مزاحم نبود درخت متعلق به وقف است ولی مال الاجاره زمین را باید بدهد.

اجاره دائمی زمینی که وقف درختکاری شده جهت ساختمان اداره [مصرف موقوفات ]

پرسش : اداره ای قصد دارد زمینى را خریدارى کرده و در آن، ساختمانى بنا کند. حال جهت توسعه ساختمان، اصرار بر ضمیمه کردن یا اجاره دائمى قطعه زمین مجاور که موقوفه است، دارد. و حتّى خرید زمین اصلى را منوط به این ضمیمه نموده است. حال آن که در وقفنامه، واقف زمین آن را وقف کاشتن درخت کرده تا از ثمراتش مخارج مسجد و خیرات آن مرحوم فراهم آید. لطفاً نظر مبارک را مرقوم فرمایید.

پاسخ : در صورتى که تصریح شده باشد که باید در آن زمین درخت کاشته شود، باید به این شرط عمل کرد مگر این که زمین در جایى قرار بگیرد که عملاً امکان غرس درخت نباشد و فایده قابل ملاحظه اى از این راه عاید نشود، در این صورت مى توان آن را اجاره داد.

قطع درخت برای توسعه مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : چنانچه مسجدی کوچک بوده و برای برگزاری مجالس دینی و نماز جماعت مخصوصا در ایام ماه رمضان مشکلاتی را داشته و نیاز به توسعه داشته باشد،آیا می توان باغچه ای که در کنار آن می باشد و داخل آن درخت میوه وجود دارد و وقف نامه ی خاصی را ندارد، به مسجد اضافه نمود و ملحق به مسجد کرد؟

پاسخ : چنانچه باغچه متعلّق به مسجد است و توسعه مسجد براى نمازگزاران لازم مى باشد، قطع درخت مزبور اشکال ندارد.

مالکیتی درختی که دانه آن را پرنده ای آورده [حقوق مالی]

پرسش : کلاغی گردویی را آورده به خانه یا زمین من انداخته الان آن گردو تبدیل به درخت شده حال سوال این که آن درخت متعلق چه کسی می باشد؟

پاسخ : متعلق به صاحب زمین است.

جبران قیمت درختی که نهال آن را غصب کرده [حقوق مالی]

پرسش : چند سال پيش يك نهال سيب از جايي سرقت كردم بعد از 4 سال اين نهال به بار نشسته و ما صاحب آن را نمي شناسيم حال آیا بايد پول نهال را صدقه بدهيم يا پول درختي كه به بار نشسته است؟

پاسخ : باید معادل قیمت درخت را بدهد و آنچه از ثمراتش استفاده کرده را نیز به مالک بپردازد و چنانچه صاحبش را به هیچ وجه نمی شناسد از طرف او به شخص نیازمندی بپردازد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی