کتاب امر به معروف و نهی از منکر - جلسه 018 - 98/11/01

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 

کتاب امر به معروف و نهی از منکر - جلسه 018 - 98/11/01

اگر کسی می خواهد پیشرفت کند باید کارهای او همراه با نظم باشد. همچنین خلوص نیت را نباید فراموش کرد. خداوند به مقدار خلوص نیت به ما توفیق می دهد و هر چه نیت ما خالص تر باشد توفیق الهی بیشتر خواهد شد.

بحث اخلاقی:

اگر کسی می خواهد پیشرفت کند باید کارهای او همراه با نظم باشد. همچنین خلوص نیت را نباید فراموش کرد. خداوند به مقدار خلوص نیت به ما توفیق می دهد و هر چه نیت ما خالص تر باشد توفیق الهی بیشتر خواهد شد.

اگر کسی این دو اصل را رعایت کند در زندگی موفق خواهد شد.

موضوع: واجب کفائی بودن امر به معروف و نهی از منکر

(مسألة 2): الأقوى أنّ وجوبهما كفائيّ، فلو قام به من به الكفاية سقط عن الآخرين، و إلّا كان الكلّ مع اجتماع الشرائط تاركين للواجب.[1]

اقوال علماء:

محقق در متن شرایع ابتدا ترجیح می دهد که امر به معروف و نهی از منکر واجب کفایی باشد ولی بعد واجب عینی بودن را اولی می داند. محقق می فرماید: وجوبهما علی الکفایة و یسقط بقیام من فیه غناء و کفایة و قیل بعد علی الاعیان (بعضی گفتند واجب عینی است) و هو اشبه (یعنی اشبه به قواعد. همچنین علماء در آن زمان اعتقاد داشتند که اصل در واجبات، عینی است و مادامی که ثابت نشود واجب، کفائی است، اصل این است که عینی می باشد. البته به نظر ما چنین اصلی وجود ندارد).[2]

صاحب جواهر نیز می فرماید: ووجوبهما على الكفاية وحينئذ فيسقط بقيام من فيه غناء وكفاية كما هو خيرة السيد (سید مرتضی) والحلبي والقاضي والحلي والفاضل والشهيدين والمحقق الطوسي في التجريد والأردبيلي والخراساني وغيرهم على ما حكي عن بعضهم وقيل والقائل الشيخ وابن حمزة وفخر الإسلام (فرزند علامه) والشهيد في غاية المراد والسيوري على ما حكي عن بعضهم: بل هو على الأعيان بل ربما حكي عن الحلي بل عن الشيخ حكايته عن قوم من أصحابنا وهو أشبه عند المصنف بأصول المذهب وقواعده التي منها أصالة العينية في الوجوب.[3]

ما ابتدا بحثی در مورد واجب کفایی مطرح می کنیم:

در اصول می گویند واجب بر دو قسم است: عینی و کفایی

در اینکه واجب کفایی چه گونه وجوبی است اقوال مختلفی وجود دارد و ما در انوار الاصول شش قول یا شش احتمال را ذکر کرده ایم:

بعضی گفته اند: واجب کفائی همان واجب عینی است ولی به فرد مردد از مکلفین متعلق می شود.

بعضی گفته اند: واجب کفایی، واجب عینی است و متعلق بر احد المکلفین می شود.

بعضی گفته اند: واجب کفایی یک عنوان انتزاعی است و آن اینکه مراد، واجب عینی است بر مَن به الکفایة.

سه قول بالا شبیه به هم می باشند.

بعضی گفته اند: واجب کفایی همان واجب عینی است ولی واجبِ مشروط است. مشروط به اینکه کسی بر انجام آن قیام نکند.

باید توجه داشت که این افراد که اقوال فوق را قائل شده اند تصور می کردند که ما چیزی جز واجب عینی نداریم از این رو برای اینکه واجب کفایی را ترسیم کنند در واجب عینی دخل و تصرف می کردند. این در حالی است که ما از اساس دو واجب به نام کفایی و عینی داریم و طبیعت این دو با هم متفاوت است. یک واجب، عینی است مانند: نماز، روزه و حج و امثال آن. اما در کنار آن واجب دیگری است به نام کفایی مانند: تطهیر مسجد که نجس شده است و جهاد در مقابل دشمن.

اینکه در واجب کفایی قیام بعض موجب سقوط از دیگران است طبیعت وجوب است نه طبیعت واجب بنا بر این وجوب واجب کفایی چنین اقتضایی دارد.

حال به سراغ اصل مطلب می رویم و آن اینکه به نظر ما امر به معروف و نهی از منکر واجب کفایی است و بر آن دو دلیل اقامه می کنیم:

دلیل اول: تمسک به ظاهر ادله

قرآن مجید می فرماید: ﴿وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ‌ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُون‌﴾[4]

واجب بودن بر گروهی به معنای این است که واجب در اینجا کفایی است.

دلیل دوم: طبیعت بعضی از واجبات این است که اگر یک عده به آن قیام کنند از دیگران ساقط می شود. امر به معروف و نهی از منکر نیز همین گونه است. مثلا اگر کسی شراب می نوشد و چند نفر او را نهی از منکر کنند، از گردن دیگران ساقط می شود و لازم نیست تمامی مکلفین همه او را نهی کنند.

همچنین اگر مغازه ی شراب فروشی ای باز باشد و عده ای درب آن را ببندند کافی است و لازم نیست همه ی مکلفین با هم حرکت کنند و در بستن درب مغازه مشارکت داشته باشند.

بنا بر این طبیعت امر به معروف و نهی از منکر همانند صلاة و صوم نیست.

همچنین باید توجه داشت که این دو واجب چه عینی باشند یا کفایی ثمره ای ندارد و در هر صورت اگر عده ای به آن قیام کنند از دیگران ساقط می شود.


پی نوشت:
                  
    
تاریخ انتشار: « 1398/10/29 »
فهرست نظرات
*متن
*کد امنیتی http://makarem.ir
تعداد بازدیدکنندگان : 3696