مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

وصیت‌نامه بدون امضا اعتبارى ندارد.

نوشتن وصیت مستحب است، مگر این‌که چیز واجبى از حقّ الله یا حقّ النّاس بر عهده او باشد و بدون وصیت خطر از بین رفتن آن باشد و كسى كه می‌خواهد وصیت كند مى‏تواند با گفتن يا نوشتن مقصود خود را بفهماند ولی چنانچه وصیت واجبی باشد و وصیت شفاهی ممکن نباشد و باید مکتوب نماید؛ و اگر قادر به سخن گفتن و نوشتن نباشد مى‏تواند با اشاره‏اى كه مقصودش را برساند وصیت كند.

1- اگر خمس و زكات و مظالم بدهكار است.2-اگر نماز و روزه قضا دارد بنا بر احتياط واجب بايد وصیت كند.3-مالى نزد كسى دارد، يا در جايى پنهان كرده كه ورثه نمى‏دانند که اگر به‌واسطه ندانستن و وصیت نکردن به آن، حقّشان از بين برود.

هرگاه كسى چند وصى براى خود معيّن كند چنانچه اجازه داده است هرکدام به‌تنهایی به وصیت او عمل كنند لازم نيست از يكديگر اجازه بگيرند؛ و اگر اجازه نداده است (خواه گفته باشد همه باهم عمل كنند يا نگفته باشد) بايد با نظر يكديگر به وصیت او عمل نمايند و اگر حاضر به همكارى نباشند، يا در تشخيص مصلحت اختلاف كنند، درصورتی‌که تأخير، سبب تعطيل عمل به وصیت يا تأخير آن گردد بايد حاكم شرع ترتيبى دهد كه عمل به وصیت، زمين نماند.

وصیتی است كه انسان سفارش كند بعد از مرگش كارهايى را انجام دهند (و آن را وصیت عهديه گويند) مانند وصیت‏هايى كه براى كفن و محل دفن و مراسم ديگر مى‏كنند.

حضور ورثه لزومى ندارد، مگر این‌که وصیت زائد بر ثلث باشد که نسبت به زیاده رضایت ورثه شرط است.

وصیت‌کننده بايد بالغ و عاقل باشد، ولى بچه ده‌ساله‌ای كه خوب و بد را تميز مى‏دهد اگر براى كارهاى خير، مانند ساختن مسجد و مدرسه و بيمارستان، يا براى خويشاوندان خود وصیت مناسب و معقولى كند صحيح است و نيز بايد وصیت‌کننده سفيه نباشد و حاكم شرع او را از تصرّف در اموالش ممنوع نكرده باشد و از روى قصد و اختيار وصیت كند، نه از روى اكراه و اجبار.

هرگاه كسى دو نفر را وصى قرار دهد كه مشتركاً كارها را انجام دهند، چنانچه يكى از آن دو بميرد يا ديوانه يا كافر شود حاكم شرع يك فرد ديگر را به‌جای او معيّن مى‏كند و اگر هر دو چنين شوند حاكم شرع دو نفر ديگر را معيّن مى‏كند.

اين وصیت تنها در صورتى نافذ است كه ضرورتى ايجاب كند كه اعضاى بدن او را بردارند؛ و بهتر آن است كه رايگان در اختيار نيازمندان بگذارند، هرچند گرفتن پول به‌صورتى كه در بالا گفته شد مانعى ندارد.

درصورتی‌که این وصیت به‌ضمیمه سایر وصایای میّت بیش از ثلث اموال وی نباشد عمل به آن لازم است؛ یعنی اضافه سهم دختران از ثلث پرداخته می‌شود؛ و اگر اضافه بر ثلث باشد، تنها به مقدار ثلث جایز است.

قَيِّم: سرپرست، كسى كه بر اساس وصيت‏ يا حكم حاكم شرع مسئول امور صغير يا مجنون يا بيمارى مى‏شود.

هرگاه ميّت براى كارهاى خود، شخص ديگرى غير از ولی را معيّن كند، مثلاً وصیت‏ كند فلان شخص بر من نماز بخواند، واجب است به آن عمل شود امّا كسى كه ميّت، او را براى انجام اين كارها معيّن كرده واجب نيست اين وصیت‏ را قبول كند، اگرچه قبول بهتر است و اگر قبول كرد بايد به آن عمل كند.