ضمان پزشک با تجویز داروهای مضر برای زنان باردار
اگر پزشک با توجّه به گستردگى موضوع نداند، یا فراموش کرده باشد که دارو یا روش تشخیصى وى براى خانم‌های باردار یا شیرده مضر است، مسئولیت پزشک در صورت ایجاد عارضه در جنین یا مادر در چه حد است؟
پزشک موظّف است از زنانى که در معرض باردارى هستند سؤال کند؛ و اگر بدون تحقیق داروى مضری بدهد مسئول است.
ضمان بابت خسارات ناشی از به‌روز نبودن اطلاعات پزشک
در علم پزشکى برخى از روش‌های درمانى با گذشت زمان دچار تغییراتى شده، یا به‌کلی ارزش خود را از دست می‌دهد درصورتی‌که پزشک به علّت عدم مطالعه، از اطّلاعت جدید مطلع نشود، آیا مسئول است؟
این مسئله دو حالت دارد: حالت اوّل این است که عرف پزشکان، پزشک را در برابر فرانگرفتن معلومات جدید مقصّر می‌شناسند، در این صورت ضامن است. حالت دوم آن است که فراگرفتن آن مسائل را وظیفه طبیب نمی‌دانند، بلکه جزء تکامل علم محسوب می‌شود، در این صورت مسئول نیست.
ضمان پزشک با تجویز آزمایش بابت بیماری محتمل
برخى از اوقات، پزشک تنها جهت احتیاط و مطمئن شدن در جهت تشخیص و یا ردِّ یک بیمارىِ احتمالى در هر بیمار مشکوکى ـ با هر علامت غیراختصاصی ـ دستور آزمایشی می‌دهد تا بیمارى مخفى احتمالى را کشف کند، در صورت وجود یا عدم هرگونه بیمارى (که احتیاج به آزمایش دارد) آیا پزشک در ایجاد عوارض احتمالى و هزینه درمان مسئول است؟
درصورتی‌که احتمال بیمارى، احتمال قابل‌ملاحظه‌ای باشد، این اقدام اشکال ندارد و مسئول نیست.
ضمان طبیب ناشی از اطلاعات نادرست بیمار
آیا جواب منفى خانم بیمار در مورد پرسش پزشک از حاملگى وى، چه خود بداند باردار است و به هر علّتى نگوید و چه نداند که باردار است، از پزشک معالج در قبال عوارض احتمالى رفع مسئولیت می‌کند؟
اگر راه تشخیص باردارى منحصر به سؤال از بیمار است، در فرض مسئله مسئولیتی ندارد.
ایجاد عارضه دارویی در صورت عدم تعیین حساسیت
با توجّه به علوم روز، چنانچه امکان تعیین حسّاسیّت یک دارو وجود نداشته باشد، آیا پزشک، در صورت ایجاد عارضه ضامن است؟
درصورتی‌که آن دارو منحصربه‌فرد نباشد و بیمار جنبه اورژانسى نداشته باشد، استعمال آن دارو روى انسان جایز نیست و در صورت استفاده آن ضمان آور می‌باشد امّا اگر دارو منحصربه‌فرد است و استعمال آن ضرورى به نظر می‌رسد و احتمال نجات بیشتر از احتمال خطر است، باید آن را در مورد بیمار به کاربرد؛ و ضمان آور نمی‌باشد
ضمان طبیب با تجویز داروی مضر به اصرار بیمار
اگر پزشک بنا به اصرار بیمار، دارویى تجویز نماید، یا سایر اقدامات درمانى مضر را انجام دهد، آیا در صورت ایجاد عارضه، طبیب در قبال آن ضامن می‌باشد؟
اگر پزشک اثر زیان‌بخش دارو را اعلام کند مسئولیتی در برابر عارضه ندارد و اگر اعلام نکند، مسئول است. ولى درهرصورت پزشک باید مقاومت کرده و داروى مضر را به بیمار معرفی نکند.
ضمان طبیب در قبال عدم بهبودی بیمار
اگر بیمارى به طبیبى مراجعه کند و طبیب براى او نسخه‌ای بنویسد ولی بعد از گذشت مدتی مریضی بیمار به هر علتی مداوا نگردد آیا طبیب در مقابل بیمار که از درمان نتیجه‌ای نگرفته، ضامن است؟
اگر پزشک اثر زیان‌بخش دارو را اعلام کند مسئولیتی در برابر عارضه ندارد و اگر اعلام نکند، مسئول است. ولى درهرصورت پزشک باید مقاومت کرده و داروى مضر را به بیمار معرفی نکند.
ضمان در عمل جراحی اضافی بدون اذن ولی
فردى بچه‌اش را براى ختنه به بیمارستان برده است دکتر مربوطه، اضافه بر عمل ختنه، یک غدّه چربى را بدون اذن پدر عمل کرده است و پدر بچه به جهت این‌که دکتر بدون اذن ولی اقدام به عمل کرده، شکایت کرده است حال سؤال این است که آیا دکتر ضامن است؟
هرگاه کار او موجب نقصى براى آن بچه نشده، ضامن نیست; ولى بدون اجازه نباید چنین کارى کند.
ضامن بودن طبیب در صورت عدم‌تشخیص به‌موقع بیماری
زنی در حین زایمان طبیعى و به هنگام خروج جنین، دچار پارگى عضو شده و به علّت عدم‌تشخیص دکتر زایمان و درنتیجه ترمیم نشدن به‌موقع، نقص مذکور به‌خوبی ترمیم نشده، آیا دکتر زایمان ضامن است و بایستى دیه نقص ایجادشده را بپردازد؟
درصورتی‌که در مسئله زایمان خلافى از عامل (دکتر زایمان) سر نزده، ضامن نیست.
ضمان خسارات انجام کاری خلاف قانون برای محافظت از مزرعه
شخصى براى حفاظت از مزرعهاش در قبال حيوانات وحشى، دورتادور آن را سیم‌خاردار مىكشد و از برق‌کاری مىخواهد كه سيمى را از شبكه برق سرتاسری به سیم‌خاردار مزبور وصل كند، كه با كليدى سيم مزبور متّصل به برق شود و در مزرعهاى پايينتر كشاورزى مشغول آبيارى بوده كه ناگهان متوجّه قطع جريان آب مىشود. او براى پيدا كردن علّت قطع آب به‌طرف سرچشمه به راه مىافتد و چون مىبايست از مزرعه شخص اوّل بگذرد، پايش به سیم‌خاردار برخورد مىكند و در اثر برق‌گرفتگی مىميرد. صاحب مزرعه در دادگاه اعلام مىدارد كه من به صاحبان مزارع اطراف و ازجمله كشاورز مزبور، هشدار داده بودم كه شب‌هنگام سیم‌خاردار دور مزرعه برقدار است. از طرف ديگر شبكه برق منطقهاى اعلان مىكند كه برق برقكشى مزرعه خلاف قانون و بدون اجازه ما بوده است. لطفاً بفرماييد چه كسى ضامن خون كشاورز متوفی است؟
درصورتی‌که اتّصال سیم‌خاردار مزرعه به برق برخلاف قانون و عرف محل و در مسير عبور و مرور همسايگان بوده، صاحب مزرعه ضامن است.
حکم ضمان در حیوان موطوئه
فردی چندین سال قبل با حیوان فرد دیگر، عمل نامشروع انجام داده است و صاحب حیوان آن را فروخته و قیمت آن را گرفته و مصرف کرده و معلوم نیست حیوان کجاست، مرده است یا زنده، اکنون با گذشت زمان، متوجّه شده و در مقام توبه برآمده و سؤال آیا قیمت آن حیوان را به صاحب یا ورثه آن ضامن است یا خیر؟ در صورت ضمان، مأکول الّلحم بودن مرسومى حیوان مثل گوسفند و بز و غیره یا مأکول الّلحم مرسومى نبودن آن مثل اسب و الاغ و غیره در حکم فرق می‌کند یا خیر؟
با توجه به آنچه در سؤال بیان شد ضامن است و باید قیمت آن را بپردازد و در هر دو صورت باید قیمت آن را به صاحبش بدهد ولى در صورت دوّم اگر حیوان پیدا شود آن را به شهر دیگرى ببرند و بفروشند پول آن متعلّق به فاعل است.
ضمان در نابود کردن فیلم‌ها و وسایل فساد
آیا می‌توان این نوارهاى ویدیویى و وسایلى مثل آنتن ماهواره و مانند آن که منشأ فساد می‌باشد را به دلیل این‌که فرهنگ اسلامى ما را از بین می‌برد، نابود کرد و در صورت نابودی کسی که نابود می‌کند ضامن می‌باشد؟
البتّه وسایل فساد را می‌توان نابود کرد و سبب ضمان نمی‌شود. ولى افراد مجاز نیستند خودسرانه این کار را انجام دهند; چون سبب هرج‌ومرج می‌شود. بلکه باید طبق برنامه و ضوابط و زیر نظر حاکم شرع و مسؤولین ذی‌ربط، انجام شود.
ضمان در آتش‌سوزی منجر به قتل توسط کودک
کودکى جهت روشن نمودن آتش، کلیّه وسایل ازجمله کاغذ، کبریت و بنزین را فراهم نموده و بنزین را روى کاغذها ریخته و مبادرت به کشیدن کبریت نموده که در اثر وزش باد خاموش می‌شود. آن کودک به دلیل در دست داشتن ظرف بنزین، از کودک دیگرى درخواست می‌کند که کبریت را روشن کند و با زدن کبریت توسّط آن کودک دیگر و ایجاد اولین جرقّه، بنزین‌های از قبل ریخته شده که در هوا متصاعد بوده آتش‌گرفته و به ظرف بنزین که در دست کودک اول بوده سرایت می‌کند و او از ترس، ظرف مشتعل را به‌طرف کودک ثالثى که در نزدیکى آتش نشسته بوده پرتاب می‌کند. بنزین به‌صورت وى ریخته و باعث سوختگى و نهایتاً فوت وى می‌شود حال چه کسی در این حادثه ضامن می‌باشد؟
درصورتی‌که تمام آن‌ها نابالغ، یا تمام آن‌ها بالغ باشند، کودکى که ظرف مشتعل را پرتاب کرده و سبب سوختن دیگرى شده، ضامن است.
ضمان در صورت عدم جلوگیری زیان‌دیده از پیشرفت خسارت
آیا شخص زیان‌دیده، در صورت آگاهى و توانایى، مکلّف است از ادامه خسارت جلوگیرى نماید؟ درصورتی‌که جواب مثبت باشد و این کار را نکند، آیا زیان زننده ملزم به جبران خسارتى که زیان‌دیده، می‌توانسته از آن جلوگیرى کند می‌باشد؟
درصورتی‌که شخص خسارت‌دیده بتواند جلو پیشرفت خسارت را بگیرد و عمداً این کار را نکند، پیشرفت خسارت مستند به خود اوست و آن شخص که ایجاد خسارت کرده در مقابل پیشرفت ضامن نیست.
