حق میتی که وصیتی نکرده، نسبت به اصل اموالش
اگر میّت وصیت نکرده باشد، آیا از اصل مال حقی دارد؟
جز تجهیزات لازمه میّت حقّى ندارد.
تعیین وصی بدون وصیت به ثلث مال
اگر میّت تعیین وصى نموده، اما وصیت به ثلث ننموده باشد، آیا لازم است ثلث او را در کارهاى خیر مصرف کنند؟
تعیین وصى مفهومش تعیین ثلث نیست، مگر اینکه در بعضى از مناطق، تعیین وصى به معناى وصیت به ثلث باشد در این صورت باید به آن عمل کرد.
تکلیف وصیتی که ارزش روز مفاد آن بیش از زمان وصیت شده
شخصی وصیت کرده که خانه و یک مغازه از او را تا زمانی که همسرش در قید حیات است در اختیار او بگذارند درحالی‌که اکنون قیمت آنها بیش از یک‌سوم ماترک است ضمن اینکه شخص در وصیت‌نامه از خانواده خواسته است که به وصیت او عمل کنند. درعین‌حال همسرش رضایت به ترک خانه ندارد. عده‌ای از فرزندان قصد دارند مغازه و خانه را فروخته و معادل یک‌سوم ماترک برای مادرشان خانه‌ای خریداری کنند. درحالی‌که عده دیگری به خاطر وصیت پدر و رضایت مادر به این عمل راضی نمی‌شوند. آیا این‌ها مدیون دیگر ورثه هستند و باید چه کنند؟
بهتر است تمام ورثه توافق بر عمل به این وصیت کنند ولی اگر توافق نداشتند آن دو محل را می‌فروشند و خانه مناسبی از ثلث برای سکونت مادر تهیه می‌کنند و بقیه را تقسیم می‌کنند.
بهترین راه مصرف ثلث مال میت
شخصى وصیت کرده است که «ثلث اموال این‌جانب را در موردى خرج کنید که از نظر قرآن و سنّت بهترین موارد است و بهتر از آن موردى نیست» نظر مبارک را در این مورد بیان فرمایید که پول ایشان در چه موردى مصرف شود؟
در مورد حوزه‌های علمیّه و افراد باتقوایى که در این حوزه‌ها به امر تدریس و تبلیغ و ارشاد خلق و امربه‌معروف و نهى از منکر اشتغال دارند مصرف کنید. در حدیث آمده: «وما اعمال البرّ کلّها و الجهاد فى سبیل الله، عند الامر بالمعروف والنهى عن المنکر، الا کنفثه فى بحر لجّى; تمام اعمال نیک و حتّى جهاد در راه خدا در برابر امربه‌معروف و نهى از منکر مانند آب دهان در برابر دریاى عمیق است».
وصیت به عدم تقسيم ارث تا زمان خاص
آیا شخصی می‌تواند وصیت کند تا زمانی خاص (مثلاً تا وقتی مادرشان زنده است) ارث را تقسیم نکنند؟
اين وصیت به انضمام ساير وصاياى ميّت، فقط در مورد ثلث اموال وى اثر دارد و دوسوم ديگر مطابق قانون ارث در ميان ورثه تقسيم می‌شود.
عدم اجرای احکام ارث در اموال وقفی متوفی
اگر مقداری از اموال متوفی وقف شده باشد آیا ورثه از آن مال، سهم می‌برند؟
هرگاه كسى چيزى را وقف كند از ملك او خارج می‌شود. نه او و نه ديگران نمىتوانند آن را بفروشند، يا ببخشند و هیچ‌کس از آن ارث نمىبرد.
اسقاط سهم‌الارث در ضمن عقد خارج لازم
فرزندى در قبال گرفتن مالى از پدر، در ضمن عقد خارج لازم به‌صورت شرط نتيجه، شرط كرده كه سهم‌الارث آينده وى پس از فوت پدرش، به‌محض داخل شدن در ملك او از ملكش خارج‌شده و به ملك يكى ديگر از وراث منتقل گردد) آيا چنين شرطى لازم‌الاجرا و صحيح است؟ آيا فرزند مزبور مى‌تواند در قالب شرط فوق، حقّ خود را نسبت به سهم‌الارثى كه پس از فوت پدرش به او خواهد رسيد، اسقاط كند؟
هرگاه متعهّد شده در برابر وجهى كه از پدر گرفته از ارث خود استفاده نكند، بلكه به ديگرى واگذار نمايد، بايد به آن عمل كند.
پرداخت بدهی میت از محل دیه قبل از تقسیم ماترک
پدری در حالیکه چند میلیون بدهکاری داشت در اثر تصادف فوت کرد؛ آیا فرزندان می‌توانند سهمیه دیه خود را استفاده کنند یا باید بدهی‌های پدر را بپردازند؟
دیه جزء اموال آن مرحوم است و در درجه اول باید بدهی‌های او را از آن پرداخت. اگر چیزی اضافه آمد تعلق به ورثه دارد.
تکلیف ورثه نسبت به بدهی متوفی در خصوص دیه
چنانچه قاتل قبل از پرداخت دیه مقتول فوت کند تکلیف ورثه چیست؟ در صورت کم بودن ماترک میت آیا بر ورثه واجب است که دیه را از مال خود بپردازند؟
دیه مانند سایر دیون است و واجب است که از اصل مال او بپردازند ولی چنانچه اصل مال برای پرداخت دیه کافی نباشد ورثه وظیفه‌ای ندارند.
تقدم پرداخت بدهی بابت خمس میت بر سایر دیون
اگر میتی مدیون باشد و خمس نیز بدهکار باشد و ترکه، وافى به هر دو نباشد ورثه کدام را مقدّم کنند؟
هرگاه مالى که به آن خمس تعلّق گرفته موجود باشد باید خمس را مقدم بدارند و اگر آن مال موجود نیست احتیاط آن است که حق‌الناس را بر حق‌الله مقدم کنند.
عدم احتساب کفاره به‌عنوان دین
آیا کفاره‌ای که میت بدهکار است جزء دیون میت محسوب می‌شود؟
کفاره جزء دیون نیست و منوط به اجازه ورثه است.
نحوه تقسیم مالی که برای نوه‌ها وصیت شده
زنی قبل از پدر خود فوت می‌کند. پدر در زمان حيات خود وصیت می‌کند که به دخترش همچون سایر ورثه ارث برسد. لطفاً بفرمایید نحوه تقسیم ارث بین ورثه آن زن چگونه است؟
با توجه به اينکه اين وصيت پدر درواقع نوعي هديه است بين ورثه آن زن به‌صورت مساوي تقسيم می‌شود.
بخشش اموال به مسجد
شخصی اموال خود را به مسجد مصالحه نموده است، درحالی‌که وارث طبقه دوّم او (برادر و خواهر) موجودند، آیا اموال مختصر او به مسجد می‌رسد، یا ورثه او نیز حقّى دارند؟
اگر این صلح را به‌عنوان بعد از مرگ سفارش کرده، وصیت محسوب می‌شود و فقط در یک‌سوم اموالش مؤثر است؛ و اگر صلح قطعى در حال حیات کرده و تحویل داده، کسى در آن حقّى ندارد; زیرا انسان تا زنده است حقّ تصمیم‌گیری در اموال خود را دارد.
ادعای ورثه نسبت به طلبی که میت با بدهکار مصالحه کرده
فردی مقداری پول به کسی می‌دهد و می‌گوید تا زنده‌ام هر وقت داشتی برگردان و بعد از مرگم برای خودت باشد. اگر وراث او راضی نباشند آیا بدهکار باید پول را به آنها برگرداند؟
با توجه به اینکه نوعی وصیت است درصورتی‌که به همراه بقیه وصایا کمتر یا به‌اندازه ثلث اموال باشد به بدهکار تعلق دارد.
