مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

از عقود است.

جعاله با هر عبارتی که بر درخواست انجام دادن عمل در برابر پرداخت اجرت از سوی جاعل دلالت کند، صورت می‌گیرد و بر زبان راندن الفاظ ویژه‌ای لازم نیست؛ و در مورد عامل هم اگر کار را آغاز کند، به‌منزله قبول اوست.

جعاله ممکن است با شخص غير معيّن صورت گيرد که به آن جعاله عام گویند مثلاً، بگويد: اگر طبيبى بيمارى فرزندم را علاج کند، فلان مقدار خواهم داد. يا با شخص معيّن که به آن جعاله خاص گویند مثل‌اینکه به غوّاصى بگويد: اگر فلان جنس غرق‌شده مرا از دريا بيرون آورى، هزار تومان به تو می‌دهم؛ که در هر دو صورت جعاله صحيح است.

جاعل بايد بالغ و عاقل باشد و از روى اراده و اختيار قرارداد ببندد و شرعاً بتواند در مال خود تصرّف كند، بنابراين جعاله آدم سفيهى كه مال خود را بيهوده مصرف مى‏كند صحيح نيست.

در جعاله، عامل باید بالغ باشد و اینکه بتواند كار موردنظر جاعل را انجام دهد.

عامل می‌تواند عمل را ناتمام بگذارد، ولى اگر ناتمام گذاردن عمل سبب ضرر و زيان جاعل شود بايد آن را تمام کند و درصورتی‌که تمام نکند ضامن است، مثلاً اگر به طبيب بگويد اگر چشم مرا عمل کنى فلان مقدار به تو می‌دهم و او جراحى را شروع کند، چنانچه ناتمام گذاردن آن باعث معيوب شدن چشم گردد حقّى بر جاعل ندارد و ضامن ضرر و زيان او نيز هست.

اگر پیش از قرارداد این کار را انجام دهد حقی نسبت به مزد ندارد.

اگر بعد از قرارداد، کار را به‌قصد اینکه پول نگيرد انجام دهد، حقّى نسبت به مزد ندارد.

كار موردقرارداد بايد حرام نباشد و نيز بايد نتيجه عقلايى داشته باشد، بنابراين اگر بگويد هرکسی شراب بخورد، يا هر كس در شب به‌جای تاريكى برود فلان مبلغ را به او مى‏دهم اين جعاله صحيح نيست.

«جاعل» و «عامل» می‌توانند قبل از شروع به کار و یا بعد از شروع آن، جعاله را فسخ کنند، ولى اگر جاعل به هم بزند بايد مزد مقدار عملى را که عامل انجام داده را به او بدهد.

اگر بانک اين مبلغ را به‌عنوان جعاله به او داده، می‌تواند باقی‌مانده را در هرجایی که می‌خواهد هزينه کند.

صرف مبلغ وام جعاله برخلاف آنچه که در قرارداد بر آن توافق شده جايز نيست؛ و چنانچه تخلّف شود وام مذكور صحيح نيست و مبلغ اضافه‌ای كه می‌پردازد حكم ربا دارد.

درصورتی‌که به شرایط قرارداد عمل شود اشکالی ندارد و صحیح است.

مانعی ندارد.

بله ولی احتیاط آن است که تصرفاتی که موجب ضایع شدن حق طلبکاران می‌شود را انجام ندهد.