مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

هرگاه شناختن «اعلم» به‌طورقطع ممكن نشود، احتياط واجب آن است از كسى تقليد كند، كه گمان به اعلم بودن او دارد‌

«مجتهد» و «اعلم» را از سه‌راه مى‏توان شناخت:‌ اوّل: اين‏كه خود انسان اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد.‌ دوم: اين‏كه دو نفر عادل از اهل علم به او خبر دهند، به‌شرط اين‏كه دو نفر عالم ديگر برخلاف گفته آن‌ها شهادت ندهند.‌ سوم: اين‏كه آن‌چنان در ميان اهل علم و محافل علمى مشهور باشد كه انسان يقين پيدا كند او اعلم است.‌ اعلم کسی است که در استخراج احکام شرعی از ادلّه شرعیّه داناتر باشد.‌

وضو صحیح است.‌

عادِل اعلم مقدّم است.‌

کافی نیست و ملاك يقين است.‌

در بسیاری از موارد از شئون مرجعیت است زیرا مرجع هم صاحب فتوا است و هم صاحب حکم در موضوعات؛ و داستان معروف تنباکو مصداق روشن این مطلب است.‌

در غیر موارد ضرورت این کار را ترک کنند.‌

هرگاه مدّتى تقليد كرده امّا نمى‏داند تقليد او صحيح بوده يا نه نسبت به اعمال گذشته اشكالى ندارد، (اعمالی که در گذشته انجام داده محکوم به صحت است هرچند نسبت به صحت تقلید شک داشته باشد زیرا شک بعد از عمل صحیح نیست و قاعده فراغ جاری می‌شود امّا براى اعمال فعلى و آينده بايد تقليدش را صحيح كند ولی درجایی که اصلاً تقلید نکرده اگر اعمال سابق، مطابق فتواى مجتهد انتخابی‌اش باشد صحيح است وگرنه نظر مرجع خود را درباره آن سؤال کرده و مطابق آن عمل می‌کند.)‌

دارا بودن علومى دیگر غیر از فقه و اصول سبب ترجیح فقیهى بر فقیه دیگر نمی‌شود مگر علومى که در فهم احکام یا تنقیح موضوعات، موثّر بوده باشد.‌

چنانچه مقدار آب اضافه شده کم باشد و در آب وضو نابود و مستهلک شود اشکالی ندارد .‌

می‌تواند یکى از قرائن باشد; ولى به‌تنهایی دلیل قطعى نیست.‌

هر کس در تقلیدش آزاد است; باید تحقیق کند و مطابق آن تقلید نماید. لذا زن در انجام دستورات دينى خود كاملاً آزاد است و مجبور نيست از شوهر تبعیت كند.‌

هر کس وظیفه دارد در صورت علم به اختلاف، نسبت به اعلم، از اهل خبره - یعنى علماء و مدرسین مورد وثوق - تحقیق کند، اگر اعلم براى او ثابت نشد، در میان آن عدّه که مطرح هستند مخیّر است.‌

هیچ‌کدام از این‌ها معیار نیست؛ معیار اعلم بودن آن مرجع است که راه‌های تشخیص آن در رساله ذکرشده است.‌

اگر کسی بدون تحقيق كافى از مجتهدى تقليد نموده باشد و مطابق فتوای او عمل کرده، سپس بفهمد تقلیدش صحیح نبوده باید مرجع تقلید خود را عوض کند در این صورت اگر اعمال سابق، مطابق فتواى اين مجتهد باشد صحيح است وگرنه نظر مرجع خود را درباره آن سؤال کرده و مطابق آن عمل می‌کند.‌