مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

منظور اقامت مستمر عرفى است.

كسى كه خارج از مسافت مذكور زندگى مى‌كند، هرگاه بيش از يك سال در مكّه اقامت نمايد، وظيفه او همان وظيفه اهل مكّه است؛ خواه قبلا مستطيع بوده، يا پس از اقامت مستطيع شده باشد، و خواه اقامت او به قصد هميشگى باشد، يا به قصد مدّت محدود.

كسى كه اهل مکه است اگر به خارج از مکه سفر كند، سپس به‌سوی مکه بازگردد، مى‌تواند «حج تمتّع» يا «حج قِران» و «اِفراد» بجا آورد.

«حج تمتّع» وظيفه كسانى است كه فاصله محل سكونت آن‌ها تا مکه معظّمه چهل‌وهشت ميل (حدود هشتادوشش كيلومتر) يا بيشتر باشد و «حج قِران» و «اِفراد» وظيفه اهالى مکه معظّمه و كسانى است كه منازل آن‌ها در كمتر از اين مسافت قرار دارد.

حج بر سه گونه است: «حج تمتّع»، «حج قِران» و «حج اِفراد».

كسى كه توانايى سفر حج ندارد و اميدى به توانایی‌اش در آينده نيز نمى‌باشد، علاوه بر اين، ازنظر مالى نيز مستطيع نيست، اگر شخصى نفقه حج او را بدهد، حج بر او واجب نمى‌شود تا شخصى را نايب كند كه از طرف او به حج برود، همچنين است اگر شخصى او را ميهمان كند.

مواردى كه شخص، يا نهاد، يا ارگانى، فردى را بدون این‌که ملزم به انجام كارى باشد به حج مى‌فرستد، شبيه حج بذلى است و قبول آن لازم است و كفايت از حج واجب مى‌كند.

قربانى در حج بذلى بر عهده دهنده پول (باذل) مى‌باشد، ولى کفارات بر عهده وى نيست، هرچند احتياط مستحب آن است كه کفارات غیرعمدی را بپردازد؛ و اگر باذل پول قربانى را ندهد و حاجى حيوانى براى قربانى یا پول آن را، نداشته باشد بايد سه روز در سفر حج و هفت روز پس از بازگشت (مجموعاً ده روز) روزه بگيرد.

در حج بذلى، دهنده پول مى‌تواند از بذلش برگردد (مگر این‌که خويشاوند يكديگر باشند) ولى اگر در بين راه باشد، بايد هزينه بازگشت او را بپردازد و اگر بعد از احرام باشد، بازگشت او اشكال دارد، ولى در مواردى كه از فيش استفاده مى‌شود و عملاً قابل بازگشت نيست، حقّ رجوع ندارد.

حج بذلی كفايت از حج واجب مى‌كند.

اگر شخصى مالى معادل مخارج حج به ديگرى ببخشد سه صورت دارد:الف: شرط کند كه حج بجا آورد، بايد قبول كند و طبق شرط عمل نمايد. ب: اگر پول دهنده بگويد: «مخيّر هستى كه با آن حج بجا آورى، يا درراه ديگر مصرف كنى» در اين صورت نيز بايد حج بجا آورد.ج: بلكه اگر اسم حج را هم نياورد و فقط مال را به او ببخشد، احتياط آن است كه قبول كند و حج بجا آورد؛ مشروط بر این‌که در بازگشت زندگى او تأمين باشد و چنين حجی، كفايت از حج واجب مى‌كند.

هرگاه كسى مخارج رفتن به مکه را ندارد، ولى ديگرى مالى به او مى‌بخشد، يا در اختيار او مى‌گذارد كه با آن حج برود و مخارج زن و فرزند او را نيز در اين مدّت مى‌پردازد، بر چنين كسى حج واجب است؛ هرچند بدهكار باشد و در موقع بازگشت نيز وسيله كافى براى امرارمعاش نداشته باشد و قبول كردن چنين هديه‌اى واجب است، مگر این‌که منّت، يا ضرر، يا مشقّت غیرقابل تحمّلى به همراه داشته باشد و اين حج كفايت از حج واجب مى‌كند و آن را حج بذلى مى‌نامند.

حج نذری از حجةالاسلام کفایت نمی‌کند.

هرگاه كسى نذر كند اگر فلان حاجتش روا شد حج بجا آورد و قبل از روا شدن آن از دنيا برود، قضاى نذر لازم نيست؛ امّا اگر بعد از روا شدن حاجت و درحالی‌که مى‌توانسته به حج رود، از دنيا برود، بايد ورثه او آن را قضا كنند، يا براى او اجير بگيرند و احتياط آن است كه پول آن را با رضايت ورثه (اگر همه كبير باشند) از اصل تركه بردارند.

هرگاه نذر حج كند و زمانى براى آن تعيين نكند مى‌تواند آن را تأخیر بيندازد؛ (ولى احتياط آن است كه زياد به تأخیر نيندازد). ولی اگر زمانى براى حج نذری معيّن كرده، واجب است در همان زمان انجام دهد و چنانچه عمداً انجام ندهد بايد كفّاره بدهد (کفاره نذر مانند کفاره روزه ماه مبارک رمضان است) و احتياط آن است كه حج را نيز قضا كند.