مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

در مورد مادّه اوّل تنها در موردى می‌توانند مطالبه اجرة المثل کنند که درخواستی از سوى صاحبان کالا، یا صاحبان کشتى، صورت گرفته باشد. یا توافق و قرارداد کلی بین صاحبان کشتی‌ها و نجات‌غریق وجود داشته باشد؛ و در فرض درخواست از نجات‌غریق، می‌تواند اجرة المثل خود را بگیرد; هرچند اجرة المثل او بیش از قیمت کالا باشد و این داخل در عقد اجاره، یا جعاله است؛ و در مورد مادّه دوّم، در برابر نجات انسان‌ها اجرتى لازم نیست، چون واجب است. مگر اینکه دولت گروهى را استخدام کرده باشد که به‌طور مرتّب مراقب این امر باشند که در این صورت حق‌دارند حقوقشان را بگیرند، ولى قرار دادن سهمى از اجرة المثل نجات کشتى و کالا براى نجات‌دهنده انسان‌ها وجه شرعى ندارد. مگر اینکه توافق و قرارداد کلی با صاحبان کشتی‌ها و سایر دست‌اندرکاران صورت گرفته باشد. درمجموع تطبیق این دو مادّه بر موازین فقهى مشکلات متعدّدى دارد.

هرگاه انسان جايى را براى «محل اقامت» خود انتخاب كند به‌طوری‌که وقتى در آنجاست او را مسافر نمی‌گویند، خواه قصد اقامت دائم داشته باشد يا موقّت، حکم وطن را دارد، بنابراین در یکی از این سه حالت، آنجا در حكم وطن او است، نماز و روزه کامل است و نيازى به‌قصد ده روز ندارد: 1 داشتن قصد سکونت طولانی‌مدت مانند یک سال و بیشتر2 ماندن هفته‌ای حداقل سه روز در مدت‌زمان حداقل دو سال3 ماندن حداقل چهار ماه در سال (هرچند به‌صورت پراکنده) در مدت‌زمان سه سال و بیشتر. نکته: طبق روایات واردشده در احکام حج، در مورد کسی که یک سال در مکه می‌ماند، او را مانند اهل مکه دانسته‌اند و مقیمی است که حکم توطّن را دارد؛ به‌عبارت‌دیگر چنانچه با شرایط فوق در محلی بماند عرف آن‌ها را مسافر نمی‌داند و معیار، صدق سفر است نه وطن؛ که در اینجا صدق سفر نمی‌کند (دقّت شود).

در فرض سؤال، اگر یک تکه باشد و از دور مشخص باشد که به صورت اسامی متبرکه ساخته شده است اشکال دارد.

اگر در وسط نماز روزانه بفهمد كه وقت نماز آيات تنگ است و وقت نماز روزانه هم تنگ باشد، بايد نماز روزانه را ادامه دهد بعد نماز آيات را بخواند و اگر وقت نماز روزانه تنگ نيست بايد آن را بشكند اوّل نماز آيات را بخواند، بعد نماز روزانه را و اگر در بين نماز آيات بفهمد وقت نماز روزانه تنگ است بايد نماز آيات را بشكند و مشغول نماز روزانه شود و بعد از آن كه نماز را تمام كرد بايد پيش از انجام كارى كه نماز را به هم مى زند، بقيّه نماز آيات را از همان جا كه رها كرده به جا آورد.

آرى لازم است منسوبین مدّعى در صورت علم قسم یاد کنند، همچنین در صورتى که مدّعى علیه قسم یاد کند. ‌

اگر باغى احداث كند براى آن‏كه بعد از بالا رفتن قيمتش بفروشد چنانچه وقت فروش آن رسيده باشد بايد خمس آن را بدهد، ولى اگر قصدش اين باشد كه از ميوه آن استفاده كند بايد خمس ميوه‏ها را بدهد و خمس خود باغ را هنگام فروش می‌دهد.

زمین‌ها يا مغازه‌هایی كه بايد خمس آن‌ها حساب شود گاهى به‌مرورزمان قيمت بالايى پیداکرده‌اند كه به طبع خمس آن‌ها سنگين می‌شود؛ درواقع ارزش امروز آن بايد مخمّس شود ولى ما اجازه می‌دهیم اگر كسى نتواند ارزش امروز آن را حساب كند (كه معمولاً همين است) به ارزش روز خريد خمس را حساب كنند و اگر بعداً آن را فروخت، مقدار تفاوت قيمت روز خريد و امروز را حساب كنند و خمس آن را بپردازند. البته اگر قيمت زمان خريد بسيار ناچيز باشد ما می‌گوییم قيمتى بين خريد و ارزش امروز را محاسبه كنند و اگر بعداً فروختند خمس باقى آن را بپردازند.

اگر قاضى از روى مبادى حسیّه، یا قریب به حسّ، علم به وقوع قتل توسّط کسى داشته باشد مى تواند بر طبق علم خود عمل کند، و نیازى به قسامه نیست. در غیر این صورت، قسامه جارى نمى شود، و باید دیه از بیت المال پرداخته شود.

الف) البتّه تعبیر به مقدسات اسلامى در هر مورد با ملاحظه قرائن موجود در کلام ممکن است تفسیر خاصی داشته باشد; ولى معمولاً هنگامی‌که این تعبیر گفته می‌شود، اشاره به امورى است که در نظر همه دینداران محترم است; مانند «خدا»، «پیامبر (صلی‌الله علیه وآله)» «ائمّه هدى (علیهم‌السلام)»، «قرآن مجید»، «مساجد»، «کعبه»، «احکام مسلّمه اسلام» و امثال آن. ممکن است در پاره‌ای از موارد، مقدسات اسلامى معناى گسترده‌تری داشته باشد. ب) مرجع تشخیص، عرف افراد دین‌دار و آشنا به مسائل اسلامى است و ممکن است در موارد پیچیده، نیاز به استفاده ازنظر دانشمندان و علماى دینى نیز باشد. ج) اگر منظور از نقد و بررسى، ایراد به قانون و قانون‌گذار باشد، بی‌شک جزء مصادیق اهانت است و اگر منظور، اشکال و ایراد به کسانى باشد که چنان حکمى استنباط کرده‌اند و به تعبیر دیگر، استنباط زیر سؤال برود نه حکم الهى، مصداق اهانت به مقدسات اسلامى نیست.

قاعده تسلیط مشروط به شروطی است ازجمله این‌که تصرفات معقول باشد.

در فرض سؤال، ضامن نیست.

گرفتن روزه در این روز مستحب است.

نماز احتياط كه براى شك در رکعت‌های نماز به‌جا آورده می‌شود به‌این‌ترتیب است كه بعد از سلام نماز بايد فوراً نيّت نماز احتياط كند و الله‌اکبر بگويد و حمد را بخواند (سوره را ترك كند) بعد به ركوع رود و مانند نمازهاى معمولى سجده نمايد، اگر نماز احتياط او یک‌رکعت است بعد از دو سجده تشهد بخواند و سلام دهد و اگر دو ركعت است بعد از دو سجده ‌یک‌رکعت ديگر را مثل‏ ركعت اوّل به‌جا آورد و بعد از تشهد سلام دهد.

اگر به قصد ورود باشد حرام و بدعت است مگر اینکه به قصد رجاء باشد.‌

مانعی ندارد.‌