پاسخ اجمالی:
حسد می تواند اين آثار زيان بار را از نظر معنوى و جسمی به بار آورد: 1. شخص حسود براى رسيدن به مقصد خود، يعنى زايل كردن نعمت از ديگران، به انواع گناهان متوسّل مى شود. 2. حسد، حجاب ضخيمى در برابر معرفت و شناخت حقّايق مى افكند. 3. شخص حسود دائما ناراحت است و همين امر سبب بيمارى روانى او مى شود. 4. هرگونه ناراحتى كه در روح ايجاد شود، آثارى در «جسم» به جاى مى گذارد. حسد در ميان بيمارى هاى روحى يكى از بدترين آنهاست. حسد گاه چنان شخص حاسد را ناراحت مى كند كه او را بيمار می کند.
پاسخ تفصیلی:
حسد آثار بسيار زيان بارى از نظر فردى و اجتماعى و مادّى و معنوى و حتی جسمی و بدنی به بار مى آورد و كمتر صفتى از صفات رذيله است كه اين همه پيامدهاى سوء داشته باشد. در روايات اسلامى نكوهش شديدى از حسد شده به گونه اى كه درباره كمتر صفتى از صفات رذيله چنين نكوهشی ديده مى شود.[1]
در اين مقال به آثار حسد بر اخلاق، روح، روان و سلامت جسم آدمی، پرداخته می شود.
پیامدهای بیمارگونه حسد برای اخلاق و روح و روان و سلامتی آدمی
1. شخص حسود براى رسيدن به مقصد خود، يعنى زايل كردن نعمت از ديگران، به انواع گناهان، مانند ظلم و غيبت و تهمت و دروغ و سَعايت و غير آن، متوسّل مى شود و تمام نيروى خود را به كار مى گيرد، تا مَحسُود را به زمين زند. لذا از هر وسيله نامشروعى براى وصول به اين مقصد نامشروع كمك مى گيرد.[2]
- شاهد اين سخن، كلام نورانى از اميرمؤمنان على عليه السّلام است؛ كه فرمود: «الْحَسُودُ ... مُتَضَاعِفُ السَّيِّئَاتِ؛[3] حسود ... گناهانش پيوسته افزوده مى شود».[4]
- همچنین از آن امام همام نقل شده است که فرمود: «رَأْسُ الرَّذَائِلِ الْحَسَدُ؛[5] سرچشمه صفات رذيله حسد است».[6]
2. حسد، حجاب ضخيمى در برابر معرفت و شناخت حقّايق مى افكند. چراكه حسود نمى تواند نقطه هاى قوّت مَحسُود را ببيند؛ هرچند استاد و مربّى و بزرگ او باشد. بلكه دائماً چشم او در پى جستجو براى نقاط ضعف است. اى بسا به خاطر حسد، خوبى را بدى و نقاط قوّت را ضعف بپندارد و از آنها دورى كند.
- به همين دليل از اميرمؤمنان على عليه السّلام مى خوانيم: «الْحَسَدُ حَبْسُ الرُّوحِ؛[7] حسد روح انسان را زندانى مى كند و از درك حقّايق باز مى دارد».[8]
3. شخص حسود دائما ناراحت است و همين امر سبب بيمارى روانى او مى شود. هر اندازه ديگران صاحب موفّقيّت بيشتر و نعمت هاى فزون تر گردند، او به همان اندازه ناراحت مى شود. تا آنجا كه گاه خواب و آرامش و استراحت را به كلّى از دست مى دهد؛ در حالى كه امكانات خوبى دارد، و اگر اين رذيله را از خود دور مى ساخت، براى خودش زندگى آبرومند و مرفّهى داشت.
در احاديث فراوانى به اين نكته اشاره شده و معصومين عليهم السّلام نسبت به آن هشدار داده اند.
- حضرت علی علیه السّلام کیفیت زندگی آدمی را که به رذیله حسد آلوده است این گونه تصویر می کنند که: «أَسْوَ ءُ النَّاسِ عَيْشاً الْحَسُودُ؛[9] بدترين مردم از نظر [آرامش در] زندگى حسود است».
- همچنين می فرمايد: «لَا رَاحَةَ لِحَسُودٍ؛[10] حسود راحتى ندارد»!
- و در حديث ديگر می فرمايد: «الْحَسَدُ لَا يَجْلِبُ إِلَّا مَضَرَّةً وَ غَيْظاً، يُوهِنُ قَلْبَكَ وَ يُمْرِضُ جِسْمَكَ؛[11] حسد جز زيان و خشم چيزى در وجود انسان ايجاد نمى كند، حسد سبب مى شود كه قلب انسان ناتوان و جسم او بيمار گردد».[12]
- امام علی علیه السّلام در بیان تأثیر نابود کننده ای که حسد برای حسود دارد در تعبيری كنايى می فرماید: «لِلَّهِ دَرُّ الْحَسَدِ مَا أَعْدَلَهُ بَدَأَ بِصَاحِبِهِ فَقَتَلَهُ؛[13] آفرين بر حسد! چقدر عدالت پيشه است، نخست به سراغ صاحبش مى رود و او را مى كشد».[14]
- شبیه تعبیر فوق در بیانی نورانی از امام صادق نیز وارد شده است که: «الْحَاسِدُ مُضِرٌّ بِنَفْسِهِ قَبْلَ أَنْ يُضِرَّ بِالْمَحسُود كَإِبْلِيسَ أَوْرَثَ بِحَسَدِهِ لِنَفْسِهِ اللَّعْنَةَ وَ لِآدَمَ (ع) الِاجْتِبَاءَ وَ الْهُدَى ...؛[15] حسود پيش از آنچه مى تواند به مَحسُود ضرر برساند به خويشتن زيان مى رساند، مانند ابليس كه با حسدش لعنت براى خود آفريد و براى آدم برگزيدگى و هدايت ...».
- خلاصه اينکه اميرمؤمنان عليه السّلام فرموده است: «الْحَسُودُ كَثِيرُ الْحَسَرَاتِ ...؛[16] حسود بسيار حسرت و اندوه دارد».[17]
4. رابطه روح و جسم به قدرى زياد است كه هرگونه ناراحتى كه در روح ايجاد شود، آثارى در «جسم» به جاى مى گذارد. به گونه اى كه بسيارى از بيمارى هاى جسمانى هيچ عاملى جز ناراحتى روح ندارند. زخم معده به گفته پزشكان در بسيارى از موارد، ناشى از استرس ها و نگرانى هاست. بيمارى هاى مغز و اعصاب، سكته هاى قلبى و مغزى و دردهاى عضلانى در بسيارى از موارد از ناراحتى هاى روحى سرچشمه مى گيرند.
حسد در ميان بيمارى هاى روحى يكى از بدترين آنهاست. حسد گاه چنان شخص حاسد را ناراحت مى كند كه نه روز استراحت دارد و نه شب و در آتشى كه خود در درون خود برافروخته مى سوزد و آثارش در «بدن» او روز به روز نمايان مى شود.
- امیرالمؤمنین عليه السّلام، رهایی از حسد را این گونه مایه سلامتی ارزیابی کرده اند که: «صِحَّةُ الْجَسَدِ مِنْ قِلَّةِ الْحَسَدِ؛[18] سلامتى بدن بر اثر كم بودن حسد است».[19]
- امام علی علیه السّلام در حدیثی راجع به تأثیر سوء حسد بر سلامتی شخص حسود می فرماید: «الْعَجَبُ لِغَفْلَةِ الْحُسَّادِ عَنْ سَلَامَةِ الْأَجْسَادِ؛[20] در شگفتم كه چگونه حسودان از سلامتى خويش غافل اند».[21]
منابع:
۱. اخلاق در قرآن
2. پيام امام امير المومنين (ع)
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.