بزرگان علم اخلاق براى حسد مراحل مختلفى ذكر كرده اند؛ از جمله دو مرحله كاملا متمايزی که ذیلا بیان می شود: 1. وجود حسد در درون دل و در اعماق روح، به گونه اى كه انسان آن را كنترل كند و اثرش در گفتار و رفتار او ظاهر نگردد. 2. وجود حسد در درون به گونه اى كه از كنترل فرد حسود خارج شود و با سخنان و اعمال شيطانى بروز كند و براى انتقام‏گيرى از مَحسُود و زوال نعمت او تلاش شود.

از بعضى روايات استفاده مى شود كه همه - يا غالب – مردم، رگه هاى حسد در درون جانشان وجود دارد؛ ولى تا آن را در گفتار و رفتار خود ظاهر نكنند، گناهى بر آنان نوشته نمى شود.

خداوند در توصيف منافقين مي فرمايد: ([به گمان خود] خدا و مؤمنان را فريب مى دهند؛ در حالى كه جز خودشان را فريب نمى دهند؛ ولى نمى فهمند). از سویی منافقان را به كسى تشبيه مى كند كه در ميان انبوه تاريكى، در يك شب ظلمانى گرفتار شده و راه نجاتي ندارد. زيرا آنها نمى توانند ببينند و بشنوند و حتى زبان آنها نيز از كار مى افتد و راهى براي بازگشت ندارند، و شاين همان حجاب نفاق بود كه به آنها اجازه درك حق را نمى داد، با اين كه بارها آزموده بودند كه پیروزی در سايه ايمان و استقامت است و نه به كثرت نفرات.