اگر آگاهى نسبت به ناپايدارى دنيا و جاودانگى آخرت و حقارت سرمايه هاى مادى در برابر عظمت پاداش الهى باشد، هرگز فريب زرق و برق جهان مادى، چشم انسان را خيره نكرده، و هرگز آرزوى ثروت قارونى نمى كند. امام صادق (ع) فرمود: از جمله سخنانى كه خداوند به موسى بن عمران (ع) فرمود، اين بود که: «إِنَّ عِبَادِيَ الصَّالِحِينَ زَهِدُوا فِيهَا بِقَدْرِ عِلْمِهِمْ بِي‏؛ بندگان صالح من به اندازه علم شان به من، زهد در دنيا را پيشه كرده اند». يعنى مقدار علم رابطه مستقيم با مقدار زهد دارد.

زاهد، بى تكلّف و در كمالِ قناعت زندگى مى كند تا ديگران را به آسايش برساند. او از اينكه نيازمندان بخورند و بپوشند، بيشتر از آن لذّت مى برد كه خود بخورد و بپوشد. «همدردى» و شركت عملى در غم محرومان و مستمندان، يكى ديگر از انگيزه هاى زاهد است؛ یعنی اگر امكانات اجازه نداد به دیگری کمکی کند لااقل سعى مى كند به صورت محروم ترين افراد جامعه زندگى كند تا از رنج و درد محرومان، بكاهد. «آزادگى» نيز از ديگر انگيزه هاى زاهد است؛ زهد و قناعت، از آنجا كه نيازها را كم مى كند، آدمى را از قيد اسارت در برابر اشخاص و اشياء رها مى سازد.