آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

حلم و بردبارى آثار بسيارى در زندگى انسانها دارد؛ تا آنجا که امام صادق (ع) حلم را به تنهایی موجب «موفقیت» انسان دانسته اند. یکی از مهم ترین آثار حلم آن است که انسان را از خطرات غضب كه گاهى تا آخر عمر دامان انسان را رها نمى كند، نجات و رهايى مى بخشد. رسول اكرم (ص) ده نتيجه مثبت براى حلم برشمرده است: «از آثار حلم، انجام كارهاى خوب، همنشينى با نيكان، بالا رفتن شخصيت انسان، برطرف شدن خسّت و پستى، طالب خيربودن، به مقامات عالى رسيدن، از عفو بهره گرفتن و به مردم فرصت دادن، كار نيك بجا آوردن و سكوت [در برابر نادان] پيشه كردن است، اينها امورى هستند كه عاقل به خاطر علمش از آن بهره مى گيرد».

حلم و بردبارى آثار بسيارى در زندگى انسانها دارد؛ تا آنجا که امام صادق عليه السّلام حلم را به تنهایی موجب «موفقیت» انسان دانسته اند: «كَفَى بِالْحِلْمِ نَاصِراً؛[1] حلم براى ياورى انسان كافى است».[2]

- یکی از مهم ترین آثار حلم آن است که انسان را از خطرات غضب كه گاهى تا آخر عمر دامان انسان را رها نمى كند، نجات و رهايى مى بخشد.

- ديگر اينكه مايه عزت و آبرو است، چراكه همه مردم حلم و بردبارى را در مقابل افراد نادان و لجوج دليل بر شخصيت و ظرفيت و عقل مى‏ شمرند، لذا در بعضى از اخبار از على عليه السّلام آمده است: «مَنْ حَلُمَ سَادَ؛[3] آن كس كه حلم پيشه كند، بزرگ و سرور مى شود». در حالى كه خشم آميخته به جهل سبب آبروريزى است. در حديثى از رسول خدا صلّى الله عليه و آله آمده است: «مَا أَعَزَّ اللَّهُ بِجَهْلٍ قَطُّ وَ لَا أَذَلَّ بِحِلْمٍ قَطُّ؛[4] خداوند هيچ كس را به خاطر جهلش عزيز نمى كند، همان گونه كه هيچ كس را به خاطر حلمش ذليل نخواهد كرد».

- اضافه بر اين حلم در برابر نادان سبب مى‏ شود كه مردم به يارى حليم و بر ضد نادان قيام مى ‏كنند؛ به همين دليل در حديثى مى‏ خوانيم كه اميرمؤمنان على عليه السّلام مى ‏فرمايد: «أَوَّلُ عِوَضِ الْحَلِيمِ عَنْ حِلْمِهِ أَنَّ النَّاسَ كُلَّهُمْ أَنْصَارُهُ عَلَى خَصْمِهِ؛[5] نخستين نتيجه‏ اى كه شخص بردبار از حلمِ خود مى ‏گيرد اين است كه مردم در مقابل دشمن جاهلش به يارى او بر مى ‏خيزند».

-  كوتاه سخن اينكه حلم و بردبارى در زندگى براى انسان بركات زيادى دارد و بهترين سخن در اين زمينه سخنى است كه از رسول اكرم صلّى الله عليه و آله نقل شده و در آن ده نتيجه مثبت براى حلم برشمرده است: «فَأَمَّا الْحِلْمُ فَمِنْهُ رُكُوبُ الْجَمِيلِ وَ صُحْبَةُ الْأَبْرَارِ وَ رَفْعٌ مِنَ الضِّعَةِ وَ رَفْعٌ مِنَ الخَسَاسَةِ وَ تَشَهِّي الْخَيْرِ وَ تَقَرُّبُ صَاحِبِهِ مِنْ مَعَالِي الدَّرَجَاتِ وَ الْعَفْوُ وَ الْمَهَلُ وَ الْمَعْرُوفُ وَ الصَّمْتُ فَهَذَا مَا يَتَشَعَّبُ لِلْعَاقِلِ بِحِلْمِهِ‏؛[6] از آثار حلم، انجام كارهاى خوب، همنشينى با نيكان، بالا رفتن شخصيت انسان، برطرف شدن خسّت و پستى، طالب خيربودن، به مقامات عالى رسيدن، از عفو بهره گرفتن و به مردم فرصت دادن، كار نيك بجا آوردن و سكوت [در برابر نادان] پيشه كردن است، اينها امورى هستند كه عاقل به خاطر علمش از آن بهره مى گيرد».[7]

منبع:

اخلاق در قرآن